Kayısının faydaları nelerdir?
Yöre halkının “mişmiş” dediği kayısı, Malatya ile özdeşleşmiş bir meyvedir. Tarihi kaynaklara göre Türkistan, Orta Asya ve Batı Çin bölgelerinin kayısının ana vatanı olduğu sanılmaktadır.
Yöre halkının “mişmiş” dediği kayısı, Malatya ile özdeşleşmiş bir meyvedir. Tarihi kaynaklara göre Türkistan, Orta Asya ve Batı Çin bölgelerinin kayısının ana vatanı olduğu sanılmaktadır. Kaynaklarda belirtildiğine göre, kayısı Büyük İskender’in Doğu Seferi sırasında (MÖ IV yy.) Anadolu’ya getirilmiştir. Anadolu’da 2000 yılı aşkın bir süredir kayısı üretimi yapıldığı tahmin edilmektedir. Zamanla Malatya bu üretimde Türkiye’de ve dünyada birinci sıraya yükselmiştir. Kayısı, Türkiye’de akredite edilen tek meyvedir. 2011 yılında Malatya Valiliği tarafından kurulan Kayısı Akreditasyon Kurumu, kayısının üretim ve ticari standartlarını belirleyerek, Malatya’nın sembolü haline gelen kayısının üretim ve ticari kalitesinin artmasını sağlamıştır. Kayısının kalite üstünlüğü, renk, tat, yapı ve nem gibi özelliklerinden kaynaklanmaktadır. Kurutmalık çeşitlerin en önemli özelliği suda çözünür kuru madde miktarının yüksek olmasıdır ve bu değer %24–28 sınırlarında değişmektedir. Sofralık çeşitlerde ise bu değerler daha düşük seviyelerdedir. İşte Malatya kayısısını değerli kılan, kuru madde miktarının yüksek olmasıdır. Türkiye’nin en önemli kayısı üretim merkezi olması itibariyle Malatya, kuru kayısı ihracatında özel bir konuma sahiptir. Türkiye’de taze kayısı üretiminin %50’sinden fazlasını sağlayan ilimizde, üretim yoğun olarak kuru kayısıcılığa yöneliktir. Üretilen kayısının önemli bir bölümü (%90) kurutulmakta ve kurutulan kayısının yaklaşık % 90-95’i ihraç edilmektedir. Malatya, dünya kuru kayısı üretiminin %65-80’ini karşılamaktadır. Kayısının İnsan Sağlığı Bakımından Önemi Kayısı, mineral maddelerden potasyum ve vitaminlerden ß-karoten bakımından çok zengindir. A vitaminin öncül maddesi olan ß-karoten, vücudu ve organları saran epitel doku, göz sağlığı, kemik, diş gelişmesi ve endokrin bezlerinin çalışması için gereklidir. Bu görevlerinden başka A vitamini, üreme, büyüme ve enfeksiyonlara karşı vücut direncinin artmasında önemli rol oynar. Bunların yanı sıra, A vitamini normal vücut hücrelerinin kanserli hücreye dönüşmesinin başlıca sorumlusu olan aktif karsinojenlerden tekli oksijenin oluşmasını önlemekte veya oluştuktan sonra etkisiz hale getirmektedir. Ayrıca A vitamini organizmanın ve sağlıklı hücrelerin direncini artırarak, kansere karşı koruyucu görev yapmaktadır. Bu koruyucu aktivite sigara ve alkol kullananlar için daha da önemlidir. Kayısının sodyumca fakir, potasyumca zengin olması nedeniyle, kalp yetmezliği, böbrek hastalıkları, hepatit ve siroz tedavisinde olumlu etkileri olduğu bildirilmektedir. Kayısının kendisi gibi çekirdeği de birçok alanda kullanılmaktadır. Kayısı çekirdeklerinin tatlı olanları çerez olarak tüketilmekte, acı olanları ise kozmetik ve ilaç sanayiinde ham madde olarak kullanılmaktadır. Kayısı çekirdeğinin kansere karşı kullanılabilirliği halen araştırılmaktadır ve bu araştırmalar kapsamında kayısı çekirdeği bazı kanser ilaçlarında da kullanılmaktadır. Kayısı yöre ekonomisi için önemli olduğu kadar, Malatya kültüründe de önemli bir yere sahiptir. Yaş ve kuru olarak tüketilebilen kayısının, reçeli, pestili, nektarı, pekmezi, tatlısı başta olmak üzere pek çok tüketim şekli vardır. Kayısı dünyada yaklaşık altmış ülkede yetiştirilir ancak Malatya dünya kayısısının başkentidir; en lezzetli kayısıların yurdudur.
