Malatya Yaşam Rehberi SON GÜNCELLEME: 11 Ekim 2019 12:43
Şeyh Hamid-i Veli Somuncu Baba Hazretleri'nin asıl adı Hamid Hamidüddin'dir. Kaynaklarda “Hamid-i Veli”, “Şeyh Hamid-i Veli”, “Hamidüddin-i Veli”, “Hamid Hamidüddin-i Veli” ve “SomuncuBaba” isimleriyle geçmektedir. 1331 yılında Kayseri'nin Akçakaya köyünde doğmuştur. Horasan erenlerinden Şemseddin Musa Kayseri'nin oğludur.
Osmanlı Padişahı Yıldırım Beyazıt Han zamanında yaşayan Hamidi Veli Hazretleri, 24. kuşaktan Peygamber Efendimiz (sav)'in neslinden gelmektedir yani Seyyid'dir. İlk eğitimini babasından almış daha sonra ilim alanındaki çalışmalarını Şam, Tebriz, Hoy ve Erdebil'de sürdürmüştür. Bayezid-i Bistâmi'nin ruhâniyetinden istifâde etmiş ve Alaaddîn-i Erdebilî'den icâzet almıştır.
Şeyh Hamid-i Veli Türbesi / Malatya-Darende Bursa Yılları ve Ulu Camiİrşad vazifesi için Anadolu'ya dönen Şeyh Hamidi Veli Osmanlı Devleti'nin pây-i tahtı Bursa'da yaşadığı yıllarda manevi kimliğini gizleyerek talebelerinin eğitimi ile meşgul olmuştur. Bursa'da çilehanesinin yanında yaptırdığı ekmek fırınında, somun pişirip çarşı pazar dolaşarak “Somunlar Müminler” nidâsıyla insanlara somun dağıtmıştır. Bu sebeple halk arasında “Somuncu Baba” lâkabıyla anılmıştır. Somuncu Baba Fırınıgünümüzde Bursa Osmangazi Belediyesi tarafından restore edilerek ziyaretçilere açılmıştır.
Yıldırım Bayezid Han'ın Niğbolu zaferine şükür nişânesi olarak yaptırdığı Bursa Ulu Camii'nin açılış hutbesini okuma görevi kendisine verilen Emir Sultan'ın;
“Zamanın kutbu aramızda iken hutbeyi onun okuması uygundur”
sözü üzerine hutbeyi Şeyh Hamid-i Veli Hazretleri okumuş, hutbede Fâtiha Suresini yedi farklı şekilde yorumlamıştır. Şeyhülislam Molla Fenâri hutbeden etkilenerek Fatiha Suresi tefsirini kaleme almıştır. Şeyh Hamid-i Veli Hazretleri şöhretten ve cemaatin teveccühünden sakındığı için talebeleriyle birlikte Bursa'dan ayrılarak Aksaray'a gelmiştir. Hacı Bayram-ı Veli Hazretlerini dîni ve dünyevi ilimlerde yetiştirerek irşâd vazifesi ile Ankara'ya görevlendirmiştir.
Çocukları ve NesliŞeyh Hamid-i Veli Hazretleri'nin Yusuf Hakiki, Halil Taybî ve M. Said Taybî adında üç oğlu, Mahmude adlı bir kızı olduğu bilinmektedir. Yusuf Hakiki, Aksaray'da kalarak burada hizmetlerde bulunmuş ve Aksaray'da vefat etmiştir. Diğer oğlu Halil Taybi, hacdan döndükten sonra babası ile birlikte Darende'ye yerleşmiştir. Diğer çocukları hakkında kayıtlarda pek fazla bilgi geçmemektedir.
Şeyh Hamid-i Veli Hazretleri'nin nesli her iki oğlu vasıtasıyla hem Darende'de hem de Aksaray'da günümüze kadar devam etmiştir. Bu nesilden büyük devlet adamları, âlim ve fâzıl zatlar yetişmiştir. 20.Asrın tanınmış simalarından mutasavvıf ve divan şâiri Es-Seyyid Osman Hulusi Efendi de bunlardan bir tanesidir.
Vefâtı ve TürbesiŞeyh Hamid-i Veli Hazretleri, 1412 yılında Darende'de ebedi âleme göç etmiştir. Cenâze namazını Hacı Bayram-ı Veli Hazretleri kıldırmış ve halvethanesinin bulunduğu mekâna defnedilmiştir. Kabri şerifleri, misk ü amber kokulu, Darende Şeyh Hamid-i Veli Somuncu Baba Camii içerisindedir.
Somuncu Baba Türbesi ve KülliyesiŞeyh Hamid-i Veli Somuncu Baba Türbesi ve Külliyesi: her yıl binlerce yerli ve yabancı misafir tarafından ziyaret edilen nadide bir mekândır. Somuncu Baba Türbesi'nin bulunduğu 600 yıllık cami 14. yüzyıl tarihi eserlerindendir. Minaresi 1685 yılında Şeyh Hamid-i Veli neslinden Abidin Paşa tarafından yaptırılmıştır.
Külliye, 1990-2000 yılları arasında Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün izni ile Es-Seyyid Osman Hulûsi Efendi Vakfı tarafından restore edilmiştir. 2009-2013 yılları arasında yapılan restorasyon çalışmaları ile Külliye haline dönüştürülen, manevi havası ve dikkat çeken mimari özellikleri ile ziyaretçilerini etkileyen bu güzel mekanda; Somuncu Baba Türbesi, Hulusi Efendi Haziresi, Yeni Cami Bölümü, Somuncu Baba Müzesi, Şeyh Hamid-i Veli Kütüphanesi, Balıklı Kuyular ve Balıklı Havuz, Hamidiye Çarşısı, Kudret Havuzu, Çilehane ve Mesire Alanlarıbulunmaktadır.
Şeyh Hamidi Veli Türbesi ve Külliyesi / Darende-Malatya ÖzetŞeyh Hamidi Veli Hazretlerinin günümüze kadar gelen uzantıları ve yansımaları o kadar mükemmeldir ki Anadolu'nun her köşesinde bir parçasını bulmak ve yüreklerde hissetmek mümkündür. Âlim ve tasavvuf ehli kimseler üzerinde emeği ve etkisi bulunan Hamidi Veli Hazretleri için kültürümüzün temel taşlarından biridir diyebiliriz. Öyle ki uzantılarının günümüze kadar devam etmesi neseb-i âliyesinin halen etken olması günümüz insanları için Allah'ın bir lütfudur.